„Mieć dobre zdrowie” - tak odpowiedziało 99% dorosłych mieszkańców Stanów Zjednoczonych, których zapytano o najważniejszą wartość społeczną. Jest to dla nich największe pragnienie. Dwie następne, najczęściej wymieniane odpowiedzi to atrakcyjny wizerunek i ułożone życie rodzinne. Nie było osoby, wśród ankietowanych, która oznajmiłaby, że dobry stan zdrowia nie ma znaczenia. Podobne wyniki ankietowe otrzymano w Kanadzie i innych krajach zachodnich.¹


Spa & Wellness

Filozofia wellness składa się z dwóch składników: zdrowia i dobrego samopoczucia. Pod tym pojęciem kryją się następujące potrzeby: harmonia duszy, ciała i umysłu, które są podstawowymi potrzebami nowoczesnego człowieka. W tym znaczeniu wellness dąży on do dobrego samopoczucia w kilku kierunkach:
•  fizycznym, które związane jest z ruchem, wykonywaniem ćwiczeń fizycznych, racjonalnym odżywianiem i pielęgnacją ciała,
•  psychicznym, które zależy od odprężenia, relaksacji, odpoczynku oraz zdolności do medytacji,
•  społecznym, związanym z budowaniem relacji międzyludzkich i komunikacją z otoczeniem,
•  duchowym, które wyraża się w chęci kształcenia i poznawania oraz w aktywności kulturowej i wrażliwości na naturę.²

Powyższe definicje obrazują, że wellness to łańcuch zabiegów, czynności, obszarów, których misją jest symetria pomiędzy fizyką a psychiką, biernym odczuwaniem a aktywną kreatywnością, umysłem a ciałem oraz ruchem i wypoczynkiem. Taki punkt widzenia zaznaczał już jeden z propagatorów myśli Halbert Dunn wskazując, że wellness to stan zdrowia jako harmonia umysłu, ciała i ducha, którego istotnymi elementami są: sprawność fizyczna, zadbany wygląd, odpowiedzialność za siebie, relaks i wrażliwości na otoczenie.³

Obiekty hotelarskie, basenowe oraz centra Spa & Wellness odzwierciedlają powyższe definicje, przygotowując konkretne elementy usługowe dostosowane do każdego klienta. Biorąc pod uwagę indywidualny charakter wellness dla poszczególnego człowieka, posiadają w swojej ofercie różnorodne usługi. Dla jednych intensywne ćwiczenia wystarczą do zadowolenia a dla drugich będzie to relaks w saunie.⁴

Spa to integralna część pojęcia wellness, związana z usługami i zabiegami na ciało w celu pielęgnacji urody, jak i zabiegów prozdrowotnych, relaksacyjnych i leczniczych. Pojęcie to odnosi się również do infrastruktury i struktury zabiegowej czyli do urządzeń i wyposażenia obiektów turystycznych. Internationa Spa Assotiation (ISPA) definiuje ośrodek spa jako miejsce, w którym klient odczuwa głównie poczucie osobistego dobrobytu za pomocą usług spa, wpływających na odnowę ciała duszy i umysłu.

Pod tym pojęciem kryją się następujące obszary:
•  pielęgnacja urody,
•  świat saun,
•  świat wody,
•  strefa wypoczynkowa.

Aby dany ośrodek mógł określić się mianem spa musi posiadać w swojej ofercie dwie z trzech podstawowych części:
•  masaże stosowane na całe ciało,
•  zabiegi dermatologiczne co najmniej na twarz,
•  zabiegi na ciało np. sauna, hydroterapia.

W potocznym nazewnictwie ośrodków Wellness & Spa obszar spa to płatna strefa zabiegów, z których obiekt ma dodatkowe profity, a obszar wellness (często pod nazwą wellness i fitness) to strefa dostępna dla gości w cenie pobytu, oferująca kąpiele w basenie i saunie oraz zajęcia sportowe i kulturalne organizowane dla klientów.⁵


Rodzaje saun

W strefach, znajdujących się w obiektach Spa & Wellness, możemy rozróżnić kilka rodzajów saun. Każda z nich posiada inne parametry, takie jak temperatura i wilgotność panująca w środku. Wykonane są z różnych materiałów i charakteryzują się innymi właściwościami. Można podzielić je na sauny suche, parowej i sauny na podczerwień.

Sauna sucha (fińska) to specjalnie przystosowane pomieszczenie, które od środka wyłożone jest drewnem. Ściany są bardzo dobrym izolatorem, aby nie tracić temperatury uzyskanej w środku. Drewniane ławy, bez wystających części metalowych ustawione są kaskadowo, co pozwala korzystającym przebywać na różnej wysokości. Drzwi w saunie powinny być wykonane ze szkła hartowanego z funkcją otwierania do środka i zewnątrz.

Podstawowym urządzeniem zabiegowym jest w saunie piec wyposażony w grzałki elektryczne, które nagrzewają znajdujące się w nim kamienie. Są to specjalne skały, oddające ciepło do wnętrza sauny. Podczas korzystania z sauny, co jakiś czas polewa się kamienie wodą, w celu uzyskania chwilowego zwiększenia wilgotności. Działanie to powoduje jeszcze większe przegrzanie ciała ponieważ utrudnia wydzielanie potu.
W ojczyźnie sauny Finlandii, efekt ten nosi nazwę „Loyly”. W momencie uderzenia pary wodnej zwiększa się natężenie pola elektrycznego w saunie i jest znaczne, bo z wartości 100-120 V/m do wartości 2000-3000 V/m. Temperatura i wilgotność w komorze sauny jest uzależniona od wysokości. Najniższa temperatura jest nad podłogą, a najwyższa pod sufitem.
Odwrotnie sytuacja wygląda z wilgotnością, która jest najniższa pod sufitem, a najwyższy nad podłogą. Różnice tych parametrów są duże. Jeżeli pod sufitem temperatura osiąga 100ºC, a wilgotność wynosi 2-6% to nad podłogą panują warunki 40ºC temperatury i 20-60% wilgotności.⁶

W dzisiejszych czasach obiekty turystyczne wyposażone są w różnego rodzaje sauny suche:
•  klasyczne sauny fińskie, w których panuje wilgotność rzędu 5-15% i temperatura około 100ºC, klasyczną saunę suchą przedstawia zdjęcie 1.
•  sauny „mokre”, wyposażone w specjalny piec z parownikiem, dzięki któremu osiąga się wilgotność rzędu 40-60%. Panuje w nich niższa temperatura około 60ºC. Pobyt w tej saunie mniej obciąża organizm niż w klasycznej saunie suchej,
•  sauny ziołowe (aromatyczne), w których wykorzystuje się działanie aromaterapii. Jej wnętrze wypełnione jest przyjemną wonią olejków aromatycznych, wspomagających terapię,
•  bania ruska, która jest sauną zewnętrzną ze specjalnym piecem opalanym drewnem. Podczas seansu w tej saunie intensywnie polewa się kamienie wodą gwałtownie zwiększając wilgotność w pomieszczeniu i potęguje efekt ciepła za pomocą masażu witkami brzozowymi.⁷

Następnym rodzajem sauny jest łaźnia parowa (rzymska), która wywodzi się ze starych tradycji słowiańskich. Pomieszczenie to najczęściej nie jest wykonane z drewna. Wnętrze łaźni wyłożone jest mozaiką, która dodatkowo zwiększa atrakcyjność tego miejsca. Płytkami ceramicznymi wyłożone są również ławy.

Do środka doprowadzone są kanały, które doprowadzają gorącą parę, stwarzając warunki około 100% wilgotności. Umieszcza się je w miejscach niedostępnych dla korzystających aby uniknąć oparzenia. Przed laty parę uzyskiwano poprzez polewanie wodą rozgrzanych kamieni.
W dzisiejszych obiektach odnowy biologicznej produkują ją specjalne generatory pary umieszczone na zewnątrz. Przy tak wysokiej wilgotności, człowiek znosi temperaturę w granicach 40-60ºC i taka jest utrzymywana w łaźni. Podobnie jak w saunie suche występuje tutaj przegrzewanie ale w niższej temperaturze. Podwyższona wilgotność utrudnia proces pocenia się, a co za tym idzie nie obniża się temperatura ciała.⁸

Obecnie obiektach Spa&Wellness zauważamy kilka rodzajów łaźni parowych:
•  klasyczne łaźnie parowej wyposażone w aromaterapię i koloroterapię, w których panuje wilgotność około 95-100% i temperatura 43-47ºC,
•  łaźnie suche (laconium) przypominające wyglądem łaźnie parowej, ale nie ma w nich oddziaływania pary wodnej. Ciepło uzyskiwane jest z systemu ogrzewania w ławach i ścianach,
•  łaźnie solne, w których generator miesza parę z solanką, zapewniając korzystającym inhalację solną. Efekt terapeutyczny przyśpiesza się ponieważ cenne minerały pobiera skóra i układ oddechowy,
•  Hammam czyli łaźnia turecka, na środku której znajduje się podgrzewany stół do wykonywania masaży pianą,
•  łaźnie błotne czyli rasul, w których wykonywane są zabiegi upiększające z wykorzystaniem specjalistycznego błota.⁹

Ostatnim rodzajem sauny jest sauna na podczerwień, która stała się w ostatnich latach bardzo popularna. Jest to alternatywa dla saun suchych ale ma z nią praktycznie tylko jedną cechę wspólną. Też jest wykonana z drewna.
Klasyczny piec zastępują promienniki podczerwieni, które wytwarzają promieniowanie IR o mniejszej energii i stopniu penetracji tzw. daleka podczerwień (FIR). Podstawą terapii jest promieniowanie o długości fali 5600-25000 nm. Kabina służy do naświetlania całego ciała. Promiennik stosowany w tych saunach jest cyrkonowo- ceramiczny i został skonstruowany przez Japończyka Tadashi Ishikawę w 1965 roku.¹⁰

Wkrótce kolejny artykuł o metodyce i właściwościach leczniczych saun, jako elemencie zdrowotnej rekreacji w saunach.

Osoby zainteresowane doradztwem i szkoleniem w zakresie prowadzenia saunariów zapraszamy po więcej informacji:
www.basenprof.pl/sauny/artykuly/1121/wsparcie_w_zarzadzaniu_saunarium_-_szkolenia_i_doradztwo.html

---

¹  (Corbin C., Welk G., Corbin W., Welk K., Fitness i Wellness. Kondycja, sprawność, zdrowie, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 2007, s. 14.)
²  Sallmann N. MEGATREND Wellness & Spa, Wydawnictwo PAG, Kraków 2010, s. 34.
³  Ibid., s. 35.
⁴  Ibid., s. 37.
⁵  Ibid., s. 78.
⁶  Mika T., Fizykoterapia, op-cit., s. 32.
⁷  www.twojawyspa.pl/laznie.php
⁸  Łazowski J., Podstawy fizykoterapii, AWF Wrocław 2002, s. 110.
⁹  www.twojawyspa.pl/laznie.php
¹⁰  Kasprzak W., Mańkowska A., Fizjoterapia w kosmetologii i medycynie estetycznej, Wydawnictwo   Lekarskie PZWL, Warszawa 2010, s. 188.