Większość ze skontrolowanych gmin województwie lubuskim nie zapewniła bezpieczeństwa w miejscach wyznaczonych do kąpieli - wynika z kontroli NIK.

NIK stwierdziła szereg nieprawidłowości poczynając od braku właściwego sprzętu ratowniczego, naruszenia terminu badań jakości wody, kończąc na braku stałej obecności ratowników.

Według danych policji w 2016 r. utonęły 504 osoby, w 2017 - 449 a od 1 kwietnia do 5 sierpnia 2018 r. - 291 osób.

 

W Polsce za bezpieczeństwo osób przebywających na obszarach wodnych odpowiadają gminy, konkretnie wójtowie, burmistrzowie, prezydenci miast. Wyjątkiem są tereny parków narodowych, krajobrazowych oraz miejsca gdzie prowadzona jest działalność sportowa i rekreacyjna - tam odpowiadają za bezpieczeństwo szefowie podmiotów prowadzących taką działalność.

Zgodnie z Prawem wodnym obowiązuje podział na kąpieliska i miejsca wykorzystywane do kąpieli. Utworzenie kąpieliska wymaga spełnienia o wiele więcej warunków niż w przypadku miejsca wykorzystywanego do kąpieli. Zgodnie z prawem utworzenie takiego miejsca ma mieć charakter wyjątkowy, np. na potrzeby krótkich obozów  harcerskich, ewentualnie na czas dostosowania ich do wymagań obowiązujących dla kąpielisk.

Okazało się jednak, że organizatorzy miejsc wykorzystywanych do kąpieli traktują  to rozwiązanie nie jako zastępcze a jako preferowane. Według stanu na 26 września 2016 r. opublikowanego przez Główny Inspektorat Sanitarny w województwie lubuskim działały 63 takie miejsca a kąpielisk było 6.

Kontrola kąpielisk i miejsc wykorzystywanych do kąpieli przeprowadzona w 2014 r. wykazała, że ponad połowa sprawdzonych gmin nie sprawowała dostatecznego nadzoru nad jakością wody. Tamta kontrola nie objęła województwa lubuskiego. Dodatkowo kontrola NIK nadzoru nad zbiornikami bezodpływowymi i przydomowymi oczyszczalniami obejmująca tylko gminy w województwie lubuskim wykazała, że ilość ścieków oczyszczonych odpowiadała średnio 55,5%, a  w skrajnym przypadku zaledwie 4,5 % ilości zużytej wody.

Dodatkowo w mediach pojawiały się informacje na temat zanieczyszczeń jezior nielegalnie odprowadzanymi nieczystościami. To wszystko oraz fakt, że województwo lubuskie jest jednym z najbardziej zasobnych w jeziora regionów Polski skłoniło NIK do sprawdzenia, jak gminy z tego terenu zapewniają bezpieczeństwo w miejscach wykorzystywanych do kąpieli.

Kontrolę przeprowadzono w 15 lubuskich gminach. Objęła ona lata 2016 - 2017.


Najważniejsze ustalenia kontroli

W większość, tj. 13 z 15 skontrolowanych gmin nienależycie zapewniła bezpieczeństwo w miejscach wykorzystywanych do kąpieli. Brakowało sprzętu ratunkowego, urządzeń sygnalizacyjnych i ostrzegawczych, sprzętu medycznego, leków i artykułów sanitarnych. 7 gmin nie zapewniło stałej kontroli ratowników.  Ponad połowa skontrolowanych gmin (8) nie utworzyła w miejscach wykorzystywanych do kąpieli wymaganych stanowisk do obserwacji dla ratowników.

Również 8 gmin  nie  dopełniła obowiązku, bądź częściowo zrealizowała obowiązek, wyznaczenia w miejscach wykorzystywanych do kąpieli stref dla umiejących i nieumiejących pływać oraz brodzika dla dzieci.

NIK ustaliła, że w 10 gminach brakowało obowiązkowych tablic informacyjnych, bądź prezentowano niepełne informacje. W większość miejsc nie zapewniono właściwego oznakowania głębokości wody.  10 gmin nie umieściło w ogólnie dostępnym miejscu informacji na temat zasad korzystania z wyznaczonego obszaru wodnego, ograniczeń w korzystaniu z takiego obszaru i sposobu powiadamiania o wypadkach wraz z numerami alarmowymi. W 7 gminach stwierdzono też naruszenie terminu wykonania badania jakości wody.

NIK oceniła, że głównymi przyczynami tych nieprawidłowości i nieskuteczności podejmowanych działań były niewystarczające środki finansowe, którymi gminy dysponowały, jak i zaniedbania, których dopuściły się osoby odpowiedzialne.

NIK ustaliła też, że większość skontrolowanych gmin nieprawidłowo wypełniła obowiązki związane z wyznaczeniem miejsc wykorzystywanych do kąpieli. I tak, 7 z 10 gmin, których obowiązek ten dotyczył, nie uzyskało zgody właściciela akwenu lub przyległego gruntu na zorganizowanie takiego miejsca. Z kolei obowiązku zgłoszenia wyznaczenia miejsc wykorzystywanych do kąpieli właściwemu miejscowo staroście nie zrealizowało 12 spośród 15 gmin objętych kontrolą.


Wnioski

Łącznie NIK sformułowała 39 wniosków do wójtów, burmistrzów i prezydentów miast dotyczących, m. in.: zapewnienia stałej kontroli przez ratowników wodnych miejsc wyznaczonych do kąpieli, prawidłowego wyposażenia w sprzęt ratunkowy i pomocniczy, urządzenia sygnalizacyjne i ostrzegawcze (wzrokowe i słuchowe), sprzęt medyczny, leki oraz artykuły sanitarne, przeprowadzania badań jakości wody w wymaganych terminach. Jednocześnie, w związku z wagą ustaleń kontroli, Prezes NIK zapowiada, że podobna kontrola, ale już o zasięgu ogólnopolskim zostanie przeprowadzona w przyszłym roku. Tymczasem w najbliższych tygodniach zostaną opublikowane dane z kontroli dot. Policji wodnej.