Portal branży basenowej
XII Sympozjum INSTALACJE BASENOWE 2019. Foto. dr inż. Florian Piechurski
2019-12-16
Relacja z XII Sympozjum INSTALACJE BASENOWE 2019
XII Sympozjum INSTALACJE BASENOWE 2019, które portal Basenprof objął patronatem medialnym, odbyło się w dniach 27-29 listopada 2019r. w Ustroniu.
W imieniu komitetu organizacyjnego i naukowego spotkanie otworzył dr inż. Florian Piechurski.
Podczas sympozjum wygłoszono następujące referaty:
dr Hanna Adamczyk-Bujniewicz Wydział Fizjoterapii , Akademia Wychowania Fizycznego, Katowice
dr hab. inż. arch. Zbyszko Bujniewicz prof. PS. Wydział Architektury, Politechnika Śląska, Gliwice
Ogólnodostępny hydromasaż w obiektach basenowych
Autorzy przedstawili uwagi związane z szerokim wachlarze zabiegów wodolecznictwa jednymi z najczęściej oferowanych w ogólnodostępnych obiektach kąpielowych są mechaniczne masaże wodne, nazywane hydromasażem. Obecnie stosuje się dosyć duży zestaw urządzeń służących do hydromasażu jednak zwykle nie zapewnia możliwości stosowania na dokładnie określone części ciała. Podstawowe efekty terapeutyczne, takie jak zmniejszenie bólu, łagodzenie wzmożonego napięcia mięśniowego są możliwe do uzyskania przy zastosowaniu odpowiednio rozmieszczonych prostych urządzeń. Należą do nich: dysze do kąpieli bąbelkowych, wirowych, natryski płaszczowe, spadowe, oraz typu „wodospad”. Różnorodność zaprojektowania miejsc oddziaływania wody pod ciśnieniem jest warunkiem uzyskania właściwych efektów dla konkretnej okolicy ciała. Brak instrukcji użytkowania, chaotyczne rozmieszczenie na terenie obiektu a co za tym idzie brak możliwości fachowego nadzoru lub instruktażu to podstawowe problemy stosowania zabiegów hydroterapeutycznych w ogólnodostępnych basenach.
dr inż. Edyta Łaskawiec, dr inż. Joanna Wyczarska-Kokot, Prof. dr hab. inż. Mariusz Dudziak
Politechnika Śląska, Wydział Inżynierii Środowiska i Energetyki, Katedra Inżynierii Wody i Ścieków, Gliwice
Jakość wody basenowej – wybrane aspekty
Autorzy ocenili, że analiza fizykochemiczna i mikrobiologiczna wody basenowej prowadzona aktualnie w obiektach jest niezbędna dla kontroli jej jakości, ale nie daje pełnej informacji o zanieczyszczeniach w niej występujących, w tym o ubocznych produktach dezynfekcji (UPD). Wśród czynników sprzyjających tworzeniu UPD wyróżnia się: pH uzdatnionej wody, jej mętność, temperaturę, stężenie materii organicznej (oznaczane w postaci zawartości węgla organicznego), jonów bromu, rodzaj środka dezynfekującego, jego stęż Proces formowania ubocznych produktów dezynfekcji jest efektem wprowadzania materiału organicznego przez kąpiących się i ciągłego procesu chlorowania wody (także naświetlania promieniami UV). W wodach basenowych zidentyfikowano już ponad 600 ubocznych produktów dezynfekcji. Związki te obejmują m.in. takie grupy, jak trihalogenometany, halogenooctany, kwasy halogenooctowe, halonitryle, halogenobeznochinony, chloroacetonitryle, halogenoamidy. Dlatego niezbędne jest rozszerzenie analizy fizykochemicznej o dodatkowe parametry, które pozwolą również na ocenę potencjalnej szkodliwości UPD. \Na podstawie badań stwierdzono, że obciążenie osobowe niecki powoduje wzrost zanieczyszczeń wprowadzanych do wody. Na jakość wody basenowej wpływała konstrukcja niecki (w odkrytych niższe stężenia chloru wolnego), czas przebywania w niej osób kąpiących się (niższa mętność w basenach hamownych), a także jej przeznaczenie (stężenie ogólnego węgla organicznego było zróżnicowane).
mgr inż. Karkosza Krzysztof, mgr inż. Cichoń Karol ProMinent Dozotechnika Sp. z o.o.
Nowe rozwiązania, nowe funkcje – DULCOMARIN 3
Autorzy przedstawiali nowy regulator basenowy, który wyposażony został w 7 calowy kolorowy ekran dotykowy. Urządzenie przeprowadza użytkownika przez proces kalibracji sond krok po kroku, jednocześnie prowadząc diagnostykę samych sondy. Regulator daje możliwość analizowania wszystkich wartości pomiarowych oraz procentu wysterowania pomp dozujących w funkcji czasu na czytelnych wykresach liniowych. Na umieszczonej wewnątrz regulatora karcie SD zostają zapisane najważniejsze informacje z dziennika pracy, takie jak historia alarmów, daty ostatnich kalibracji sond czy ich charakterystyki. Dodatkowo DULCOMARIN® 3 można obsługiwać zdalnie przez Internet. Z regulatorem można łączyć się za pomocą smartfona i każdego innego łączącego się Internetem urządzenia, bez konieczności dodatkowego specjalistycznego oprogramowania, czy wykupienia dostępu na zewnętrznym serwerze. DULCOMARIN® 3 z odpowiednim modułem funkcyjnym może, sterować atrakcjami, oświetleniem, pompami obiegowymi i płukaniem wstecznym filtra. Sterownik daje również możliwość zaprogramowania kilku czasowych programów pracy np. chlorowanie szokowe, czy też tryb ECO.Regulator DULCOMARIN® 3 jest dostępny w dwóch systemach: Dulcodos Pool Professional – dla jednej niecki basenowej iMultipool – do 16 niecek basenowych w jednym obiekcie.
mgr inż. Anna Lempart-Rapacewicz, dr inż. Edyta Kudlek, Prof. dr hab. inż. Mariusz Dudziak
Politechnika Śląska, Wydział Inżynierii Środowiska i Energetyki, Katedra Inżynierii Wody i Ścieków, Gliwice
Badania nad występowaniem mikrozanieczyszczeń w środowisku wody basenowej
Autorzy przekazali że określanie poziomów stężeń mikrozanieczyszczeń, ich źródeł emisji do środowiska wodnego oraz opracowywanie skutecznych metod ich kompletnej eliminacji są w ostatnich latach jednymi z najważniejszych kwestii podejmowanych w ramach ochrony i poprawy jakości środowiska wodnego. Z punktu widzenia wymagań, jakim powinna odpowiadać woda na pływalniach, większość pracujących instalacji basenowych skutecznie oczyszcza wodę. Niezbędne są jednak rozszerzone badania nad jakością wody, prowadzone w szerszym zakresie niż stanowią wymagania formalnoprawne. Potrzeba ta wynika z dynamicznego rozwoju technik analitycznych, które współcześnie umożliwiają identyfikację obecnych w środowisku wodnym mikrozanieczyszczeń o niewielkich stężeniach. Obecność w wodzie basenowej aktywnych biologicznie mikrozanieczyszczeń organicznych, tzw. pozostałości substancji chemicznych (CECs), stanowi współcześnie zidentyfikowany problemem systemów basenowych. Wprawdzie występują one w śladowych ilościach (ng/L, µg/L), jednak mimo to stwarzają poważne zagrożenie dla organizmów żywych, w tym człowieka. W efekcie występowania takich związków w środowisku wodnym, pojawia się zagrożenie zaburzenia gospodarki hormonalnej, związane m.in. z występowaniem chorób układu rozrodczego, endokrynologicznego, a nawet nowotworów. Stosowane obecnie systemy obiegu i oczyszczania wody basenowej nie eliminują tego typu zanieczyszczeń. Istnieje więc potrzeba identyfikacji rangi zagrożenia oraz ewentualna propozycja modernizacji istniejących instalacji układów oczyszczania.
mgr inż. Bartłomiej Pyżewicz , Eko-Aqua-Jack, inż. Walte Polak SOL-UV Technologie und Entwicklungs-GmbH
Zdrowie przez wodę. Czysta woda basenowa a dobre zdrowie i samopoczucie korzystających z basenu.
Co jest ważne w oczyszczaniu i uzdatnianiu wody basenowej?
Autorzy przedstawili Metodę®Pola, która pozwala na poprawę wydajności prostych etapów oczyszczania standardowej kombinacji metod: flokulacja-filtracja-chlorowanie przy jednoczesnym zmniejszeniu ilości wody do napełnienia. W metodzie MAVOX® stosuje się bispektralne lampy niskociśnieniowe, wytwarzające UV i ozon. Dezynfekcja UV dezaktywuje, względnie zabija, za pomocą promieniowania UVC mikroorganizmy, również te odporne na chlor. MAVOX® działa w dwojaki sposób: promieniowanie UV uszkadza DNA atakowanego mikroorganizmu, co oznacza, że nie może on już się rozmnażać, natomiast otoczka komórek i enzymy mikroorganizmów są eliminowane przez utleniacze. Utlenianie ozonem jako najsilniejszym utleniaczem powoduje degradację substancji biologicznych w wodzie, zaś połączenie światła UV-C i ozonu poprawia efekt oczyszczania i dezynfekcji – uwarunkowanej również interakcją światła UV-C i ozonu.
mgr inż. Bartłomiej Palenicki Grupa Konsultingowo-Inżynieryjna KOMPLEKS S.A.
Odzysk wody popłucznej w ujęciu normy DIN 19645
Odzysk wody popłucznej to nie tylko ekologia ale to już czynnik ekonomiczny trwale poprawiający wynik przedsiębiorstwa jakim jest basen, Aquapark. Ultrafiltracja zastosowana została jak już często w przemyśle jako prefiltracja przed filtrem odwróconej osmozy. Oczyszczalnie ścieków czy zakłady przemysłowe przekonują się do tej metody filtracji. Filtr zapewnia pełną dezynfekcję, usunięcie zawiesiny oraz redukcję utlenialności. Dodatkowym atutem stosowania jest pełna automatyzacja procesu co sprawia, iż cały system jest wręcz bezobsługowy do tego poprzez połączenie internetowe jest nadzór serwisu, możliwość dopasowania ustawień pracy aby jak najbardziej zoptymalizować całość procesu i dopasować do istniejących parametrów wody. Dbanie o ekologie i zasoby naturalne jakim jest woda może również przynosić wymierny dodatni wynik finansowy każdemu przedsiębiorstwu.
mgr inż. Witoletta FLACH , mgr inż. Norbert PRZESPOLEWSKI Chlordioxid Academic Polska
SUPRA – najlepszy sposób na skuteczną dezynfekcję wody
Firma CAP Spółka z o.o. jest producentem środka biobójczego SUPRA ACTIVA przeznaczonego do dezynfekcji wody pitnej, oraz środka do dezynfekcji wody basenowej SUPRA PLUS. Preparaty te oparte są na bazie ditlenku chloru. Dzięki nowoczesnej metodzie produkcji nadają się do natychmiastowego zastosowania i mogą być używane w obecności ludzi ponieważ skutecznie działają w niskich stężeniach. Są także przyjazne dla środowiska, ponieważ resztki produktów po ich zastosowaniu bez problemów się rozkładają.
dr inż. Joanna Wyczarska - Kokot , Politechnika Śląska, Wydział Inżynierii Środowiska i Energetyki, Katedra Inżynierii Wody i Ścieków, Gliwice
mgr inż. Klaudiusz Grübel Akademia Techniczno-Humanistyczna, Wydział Inżynierii Materiałów, Budownictwa i Środowiska, Instytut Ochrony i Inżynierii Środowiska
Wpływ chlorowania szokowego na zawartość chloramin w wodzie basenu rehabilitacyjnego
Głównym celem przeprowadzonych badań była analiza wpływu sekwencyjnie zastosowanego chlorowania szokowego na zawartość chloramin w wodzie obiektu basenowego, w którym ze względu na szczególne przeznaczenie - do rehabilitacji osób po różnego rodzaju urazach - jakość wody powinna być ściśle przestrzegana i kontrolowana. Na podstawie analiz fizyczno-chemicznych i bakteriologicznych próbek wody z niecki basenowej oceniono jakość wody po każdorazowo zastosowanym chlorowaniu szokowym. Uwzględniono zmiany stężenia chloramin w zależności od stężenia chloru wolnego i potencjału redox.
Przy stosowaniu chlorowania szokowego (w ciągu 20 dni badań, powtórzonego 7 razy w różnych odstępach czasowych) stwierdzono krótkotrwałe, kilkugodzinne obniżenie stężenia chloramin do wartości poniżej 0,2 mgCl2/dm3. W ciągu dnia, pomimo utrzymywania dość dużego stężenia chloru wolnego (0,43 mgCl2/dm3 - 0,48 mgCl2/dm3) zawartość chloramin stopniowo zwiększała się, osiągając ok. godz. 19.00 (przed zamknięciem basenu) wartość 0,29 mgCl2/dm3 - 0,38 mgCl2/dm3. Analiza wpływu wielkości potencjału redox na zawartość chloramin pozwoliła stwierdzić, że wartości redox powyżej 750 mV, przy jednocześnie dużych stężeniach chloru wolnego (> 0,4 mgCl2/dm3) istotnie wpływały na zmniejszenie zawartości chloramin.
mgr inż. Marek Strzempowicz Nicoll Polska Sp. z o. o.
Armatura tworzywowa FIP / baseny olimpijskie w Rio
Autor przedstawił zmiany w rozwiązaniu armatury typu FIP w okresie 10 lat i przykłady ich montażu w obiektach basenów przygotowanych na kolejne Igrzyska Olimpijskie i Mistrzostwa Świata.
dr hab. inż. Agnieszka Włodyka-Bergier prof. AGH , dr inż. Tomasz Bergier, dr inż. Emilia Stańkowska ,
dr inż. Beata Przybyłowska-Stanek AGH w Krakowie.
Produkty uboczne dezynfekcji wody basenowej w kontekście zachowania higienicznego użytkowników pływalni
Autorzy przedstawili badania, które pozwoliły zbadać dynamikę tworzenia produktów ubocznych dezynfekcji wody dla różnych wariantów zachowania higienicznego użytkowników basenu w warunkach rzeczywistych. Zauważono wpływ higieny na stężenie chloru wolnego i związanego. Niewłaściwe zachowania higieniczne użytkowników basenu wpływały na zwiększanie się stężenia chloru związanego w wodzie basenowej oraz spadek aktywnego chloru wolnego. Nie zauważono wpływu higieny na tworzenie się mono- i trichloraminy. W próbkach wody pobranych z wanny z hydromasażem ilość dichloraminy w wariancie, w którym ochotnicy brali prysznic była znacznie niższa niż w przypadku, kiedy omijali tę czynność. Osoby, które były nieumyte powodowały znaczący wzrost chloroformu oraz bromodichlorometanu. Często pływacy nie mają świadomości jak ważną rolę stanowi prysznic przed wejściem do wody basenowej. Badania pokazują, iż istnieje możliwość ograniczania powstawania ubocznych produktów dezynfekcji wody basenowej poprzez odpowiednie zachowania higieniczne użytkowników pływalni.
dr inż. Robert Muszański Wofil Sp . z o.o. Krynica Zdrój
Zastosowanie odgazowanej wody wysokoozonowanej w basenach kąpielowych jako alternatywa drogich i skomplikowanych instalacji dozujących ozon gazowy
Kompaktowe systemy wytwarzające wodę wysokoozonowaną można stosować do wszystkich rodzajów obiegów basenów kąpielowych i atrakcji wodnych bez względu na ich wielkość i obciążenie zanieczyszczeniami. Stosowanie odgazowanej wody wysokoozonowanej jest proste i bezpieczne w użyciu, a dzięki nowoczesnym rozwiązaniom wymaga niewielkiej powierzchni montażowej bez dodatkowego przygotowania infrastruktury podbasenia. Wykorzystanie wody wysokoozonowanej stosowanej pod wysokim ciśnieniem pozwala dezynfekować elementy infrastruktury basenowej, atrakcji wodnych, jacuzzi i wanien.
Fabiani FrancescoANGELEYE Bolzano Italy
Bezpieczeństwo w wodzie
Przedstawiony został system który zainstalowany w niecce basenu umożliwia wykrycie potencjalnych zagrożenie utonięcia w czasie do 15 s. Pozwala zmniejszyć liczbę fałszywych alarmów do maksymalnie 5- ciu dziennie jak również szybko i skutecznie poinformować personel ratowniczy, umożliwiając natychmiastową dokładną lokalizację zagrożenia na terenie monitorowanego basenu.
dr inż. FlorianPiechurski Politechnika Śląska, Wydział Inżynierii Środowiska i Energetyki, Katedra Inżynierii Wody i Ścieków, Gliwice
Badania zastosowania różnych rozwiązań urządzeń do wspomagania oczyszczania wody basenowej w krytych pływalniach
Utrzymanie jakości wody w nieckach basenów zgodnej z wymaganiami Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 9 listopada 2015 w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać woda na pływalniach staje się w wielu krytych pływalni bardzo trudne. Wielkość obciążenia lustra wody kąpiącymi się oraz rozwiązanie technologii oczyszczania i cyrkulacji wody w zdecydowany sposób wpływającymi na zmianę jakości wody w niecce basenowej. Autor w badaniach prowadzonych w 7 krytych pływalniach wskazał że wprowadzenie wspomagania oczyszczania wody przy zastosowani ozonowania częściowego pozwala na utrzymanie chloru związanego na poziomie poniżej 0,3 mg Cl2/dm3 Dla basenu , gdzie proces dezynfekcji wspomagany jest lampami UV średnia zawartość chloru związanego wynosiła 0,17 mg/dm3 do 0,20 mg/dm3 w fazie normalnej ich pracy.Zastosowanie systemu mobilnego ozonowania SPID po przekroczeni zawartość chloru związanego w wodzie z basenu, pozwoliła na ośmiokrotnie jego obniżenie do 0,1 mg Cl2/dm3 i zapewniło bakteriologiczne bezpieczeństwo wody. Wyniki badań instalacji z zabudowanym urządzeniem UVAZONE i pracującym normalnie pozwalają na wydanie bardzo pozytywnej opinii dla utrzymanie jakości wody pod względem dopuszczalnych wartości chloru związanego na poziomie poniżej 0,2 mg Cl2/dm3. Wyłączenie z pracy urządzenia typu UVAZONE prowadzi do wyraźnego i szybkiego pogorszenia jakości wody w stosunku do uzyskiwanych bardzo dobrych wyników w trakcie jego normalnej eksploatacji badaniach basen.
dr inż. Magdalena Żak Politechnika Śląska, Wydział Inżynierii Środowiska i Energetyki, Katedra Ochrony Powietrza Gliwice
Uboczne produktu dezynfekcji wody w atmosferze wewnętrznej obiektów basenowych
Autorka przedstawiła informacje o wielu związkach należących do DBP cechuje się szkodliwym oddziaływaniem na zdrowie ze względu na potwierdzone lub potencjalne własności rakotwórcze w odniesieniu do różnych narządów (pęcherz moczowy, jelito grube, okrężnica, odbytnica, wątroba, nerki), genotoksyczne, teratogenne, uszkadzające wątrobę i nerki, przyczyniające się do powstawania wad wrodzonych, poronień czy opóźnionego wzrost płodu. Stwierdza się na podstawie doniesień literaturowych także negatywne oddziaływanie określonych DBP na układ oddechowy, prowadzące do rozwoju astmy i innych chorób układu oddechowego, podrażnień oczu, błon śluzowych, rozwoju lub nasilania chorób alergicznych. Badania wykazały również, że niektóre z DBP cechują własności neurotoksyczne, hepatotoksyczne czy dysmetaboliczne.
W badaniach narażenia ludzi na DBP wykazano, że związki te przedostają się do organizmu na drodze przenikania przez skórę, wdychania oraz połykania. Stwierdzono, że dla różnych grup związków, różne drogi wnikania mają różne znaczenie w oddziaływaniu na zdrowie. Przykładowo zasadniczą drogą wnikania do organizmu lotnych związków należących do DBP, np. trihalometanów czy chloroamin jest droga inhalacyjna. Z tego punktu widzenia niezwykle ważne jest rozpoznanie tematyki związanej z jakościową i ilościową obecnością tych związków w powietrzu zalegającym nad powierzchnią wody i powietrzu hal basenowych.
Trihalometany są najliczniejszą grupą związków zaliczanych do DBP. Podczas chlorowania wody powstaje ok. 20 rodzajów związków należących do tej grupy, z czego w najwyższych stężeniach występują: chloroform (CHCl3), dichlorobromometan (CHCl2Br), chlorodibromometan (CHClBr2) i bromoform (CHBr3). Trihalometany są związkami niepolarnymi, o niskiej rozpuszczalności w wodzie i wysokiej prężności par, co czyni je lotnymi zanieczyszczeniami, które łatwo migrują z wody do powietrza. Lotność zmniejsza się nieco wraz z podstawieniem atomów bromu, jednak również bromowe pochodne stosunkowo łatwo odparowują z wody.
Duże zróżnicowanie otrzymanych wyników spowodowane jest faktem, że na obecność i zawartość mierzonych związków ma wpływ duża liczba czynników: rodzaj i dawka środka dezynfekującego związana z liczbą pływających i ich zachowaniami higienicznymi, rodzaj aktywności i czas pływania, stężenie lotnych DBP w wodzie, temperatura i pH wody, całkowita ilość powietrza w hali basenowej, system wentylacji w budynku, turbulencje wody wymuszane przez pływających oraz ruchome elementy wodne, takie jak fontanny, zjeżdżalnie, fale itp.. Dane literaturowe wskazują na silną, odwrotną korelację poziomów stężeń z wentylacją stosowaną w krytych obiektach. Badania wskazują, że skuteczna wentylacja zapewnia zmniejszenie narażenia osób na trihalometany zawarte w powietrzu.
Ze względu na uciążliwą procedurę poboru próbek powietrza na basenach podejmuje się próby prognozowania stężeń lotnych DBP w powietrzu w oparciu o ich stężenia w wodzie. Proponuje się w tym celu modele predykcyjne, np. VTM, FUG, EMP lub modele narażenia np. SWIMODEL, czy Fugacity III.
mgr inż. Zbigniew Wnukowicz Elbas Sp. z o.o. Sp. K.
Analityczne metody wyznaczania rocznego zużycia energii na pływalni
Autor przedstawił problematykę pływalnia w ujęciu inwestycyjnym jako zadanie o charakterze komercyjnym lub społecznym, którego koszty składają się z kosztów inwestycyjnych i eksploatacyjnych w planowanym przez Inwestora okresie. Znajomość całkowitych kosztów zadania inwestycyjnego jest niezbędna przy jego planowaniu. Pozwala zaplanować wydatki budżetowe, a w przypadku inwestycji komercyjnej pozwala oszacować jej czas zwrotu. Suma kosztów inwestycyjnych i eksploatacyjnych powinna więc stanowić istotny element weryfikacji zastosowanych technologii i urządzeń zarówno przy projektowaniu i budowie nowej pływalni jak i przy planowaniu modernizacji pływalni istniejącej. Powinna też podlegać ocenie na etapie ofertowania zadania inwestycyjnego. Koszty eksploatacji powinny podlegać weryfikacji w okresie gwarancyjnym i stanowić przedmiot odpowiedzialności Wykonawcy. Autor pokazał narzędzia analityczne do wyznaczania tych kosztów, a w szczególności kosztów ciepła i energii elektrycznej, trudnych do oszacowania na pływalni ze względu na złożony charakter zależności pomiędzy parametrami współpracujących ze sobą instalacji.
dr inż. Andrzej Kolaszewski, Piotr Kolaszewski KOLBI
20 pytań dotyczących wentylacji hali basenowej
W wystąpieniu autor przedstawił informacje że hale krytych pływalni należą do budowli, które wymagają zastosowania zaawansowanych technologii w trakcie budowy, jaki i eksploatacji. Jednym z bardzo ważnych czynników zapewniających komfort użytkownikom oraz prawidłowe funkcjonowanie hali basenowej jest wentylacja. Jakie zagadnienia są ważne w procesie projektowania, budowy i eksploatacji wentylacji hali basenowej? Ważnymi zagadnieniami związanymi z wentylacją hali basenowej są: komfort i wygoda użytkowników, konstrukcja hali basenowej, obliczenia i projektowanie, dobór odpowiednich materiałów budowlanych z uwzględnieniem paroizolacji, dobór specjalistycznych central wentylacyjnych basenowych, nawiewnych szyn szczelinowych i krat wywiewnych oraz niskie koszty.
Spotkanie podsumował dr inż. Florian Piechurski zapraszając w imieniu zespołu organizacyjnego z Katedry Inżynierii Wody i Ścieków Politechniki Śląskiej w Gliwicach na kolejną edycję, której wstępną datę określono na koniec lutego w 2021r.
W imieniu komitetu organizacyjnego i naukowego spotkanie otworzył dr inż. Florian Piechurski.
Podczas sympozjum wygłoszono następujące referaty:
dr Hanna Adamczyk-Bujniewicz Wydział Fizjoterapii , Akademia Wychowania Fizycznego, Katowice
dr hab. inż. arch. Zbyszko Bujniewicz prof. PS. Wydział Architektury, Politechnika Śląska, Gliwice
Ogólnodostępny hydromasaż w obiektach basenowych
Autorzy przedstawili uwagi związane z szerokim wachlarze zabiegów wodolecznictwa jednymi z najczęściej oferowanych w ogólnodostępnych obiektach kąpielowych są mechaniczne masaże wodne, nazywane hydromasażem. Obecnie stosuje się dosyć duży zestaw urządzeń służących do hydromasażu jednak zwykle nie zapewnia możliwości stosowania na dokładnie określone części ciała. Podstawowe efekty terapeutyczne, takie jak zmniejszenie bólu, łagodzenie wzmożonego napięcia mięśniowego są możliwe do uzyskania przy zastosowaniu odpowiednio rozmieszczonych prostych urządzeń. Należą do nich: dysze do kąpieli bąbelkowych, wirowych, natryski płaszczowe, spadowe, oraz typu „wodospad”. Różnorodność zaprojektowania miejsc oddziaływania wody pod ciśnieniem jest warunkiem uzyskania właściwych efektów dla konkretnej okolicy ciała. Brak instrukcji użytkowania, chaotyczne rozmieszczenie na terenie obiektu a co za tym idzie brak możliwości fachowego nadzoru lub instruktażu to podstawowe problemy stosowania zabiegów hydroterapeutycznych w ogólnodostępnych basenach.
dr inż. Edyta Łaskawiec, dr inż. Joanna Wyczarska-Kokot, Prof. dr hab. inż. Mariusz Dudziak
Politechnika Śląska, Wydział Inżynierii Środowiska i Energetyki, Katedra Inżynierii Wody i Ścieków, Gliwice
Jakość wody basenowej – wybrane aspekty
Autorzy ocenili, że analiza fizykochemiczna i mikrobiologiczna wody basenowej prowadzona aktualnie w obiektach jest niezbędna dla kontroli jej jakości, ale nie daje pełnej informacji o zanieczyszczeniach w niej występujących, w tym o ubocznych produktach dezynfekcji (UPD). Wśród czynników sprzyjających tworzeniu UPD wyróżnia się: pH uzdatnionej wody, jej mętność, temperaturę, stężenie materii organicznej (oznaczane w postaci zawartości węgla organicznego), jonów bromu, rodzaj środka dezynfekującego, jego stęż Proces formowania ubocznych produktów dezynfekcji jest efektem wprowadzania materiału organicznego przez kąpiących się i ciągłego procesu chlorowania wody (także naświetlania promieniami UV). W wodach basenowych zidentyfikowano już ponad 600 ubocznych produktów dezynfekcji. Związki te obejmują m.in. takie grupy, jak trihalogenometany, halogenooctany, kwasy halogenooctowe, halonitryle, halogenobeznochinony, chloroacetonitryle, halogenoamidy. Dlatego niezbędne jest rozszerzenie analizy fizykochemicznej o dodatkowe parametry, które pozwolą również na ocenę potencjalnej szkodliwości UPD. \Na podstawie badań stwierdzono, że obciążenie osobowe niecki powoduje wzrost zanieczyszczeń wprowadzanych do wody. Na jakość wody basenowej wpływała konstrukcja niecki (w odkrytych niższe stężenia chloru wolnego), czas przebywania w niej osób kąpiących się (niższa mętność w basenach hamownych), a także jej przeznaczenie (stężenie ogólnego węgla organicznego było zróżnicowane).
mgr inż. Karkosza Krzysztof, mgr inż. Cichoń Karol ProMinent Dozotechnika Sp. z o.o.
Nowe rozwiązania, nowe funkcje – DULCOMARIN 3
Autorzy przedstawiali nowy regulator basenowy, który wyposażony został w 7 calowy kolorowy ekran dotykowy. Urządzenie przeprowadza użytkownika przez proces kalibracji sond krok po kroku, jednocześnie prowadząc diagnostykę samych sondy. Regulator daje możliwość analizowania wszystkich wartości pomiarowych oraz procentu wysterowania pomp dozujących w funkcji czasu na czytelnych wykresach liniowych. Na umieszczonej wewnątrz regulatora karcie SD zostają zapisane najważniejsze informacje z dziennika pracy, takie jak historia alarmów, daty ostatnich kalibracji sond czy ich charakterystyki. Dodatkowo DULCOMARIN® 3 można obsługiwać zdalnie przez Internet. Z regulatorem można łączyć się za pomocą smartfona i każdego innego łączącego się Internetem urządzenia, bez konieczności dodatkowego specjalistycznego oprogramowania, czy wykupienia dostępu na zewnętrznym serwerze. DULCOMARIN® 3 z odpowiednim modułem funkcyjnym może, sterować atrakcjami, oświetleniem, pompami obiegowymi i płukaniem wstecznym filtra. Sterownik daje również możliwość zaprogramowania kilku czasowych programów pracy np. chlorowanie szokowe, czy też tryb ECO.Regulator DULCOMARIN® 3 jest dostępny w dwóch systemach: Dulcodos Pool Professional – dla jednej niecki basenowej iMultipool – do 16 niecek basenowych w jednym obiekcie.
mgr inż. Anna Lempart-Rapacewicz, dr inż. Edyta Kudlek, Prof. dr hab. inż. Mariusz Dudziak
Politechnika Śląska, Wydział Inżynierii Środowiska i Energetyki, Katedra Inżynierii Wody i Ścieków, Gliwice
Badania nad występowaniem mikrozanieczyszczeń w środowisku wody basenowej
Autorzy przekazali że określanie poziomów stężeń mikrozanieczyszczeń, ich źródeł emisji do środowiska wodnego oraz opracowywanie skutecznych metod ich kompletnej eliminacji są w ostatnich latach jednymi z najważniejszych kwestii podejmowanych w ramach ochrony i poprawy jakości środowiska wodnego. Z punktu widzenia wymagań, jakim powinna odpowiadać woda na pływalniach, większość pracujących instalacji basenowych skutecznie oczyszcza wodę. Niezbędne są jednak rozszerzone badania nad jakością wody, prowadzone w szerszym zakresie niż stanowią wymagania formalnoprawne. Potrzeba ta wynika z dynamicznego rozwoju technik analitycznych, które współcześnie umożliwiają identyfikację obecnych w środowisku wodnym mikrozanieczyszczeń o niewielkich stężeniach. Obecność w wodzie basenowej aktywnych biologicznie mikrozanieczyszczeń organicznych, tzw. pozostałości substancji chemicznych (CECs), stanowi współcześnie zidentyfikowany problemem systemów basenowych. Wprawdzie występują one w śladowych ilościach (ng/L, µg/L), jednak mimo to stwarzają poważne zagrożenie dla organizmów żywych, w tym człowieka. W efekcie występowania takich związków w środowisku wodnym, pojawia się zagrożenie zaburzenia gospodarki hormonalnej, związane m.in. z występowaniem chorób układu rozrodczego, endokrynologicznego, a nawet nowotworów. Stosowane obecnie systemy obiegu i oczyszczania wody basenowej nie eliminują tego typu zanieczyszczeń. Istnieje więc potrzeba identyfikacji rangi zagrożenia oraz ewentualna propozycja modernizacji istniejących instalacji układów oczyszczania.
mgr inż. Bartłomiej Pyżewicz , Eko-Aqua-Jack, inż. Walte Polak SOL-UV Technologie und Entwicklungs-GmbH
Zdrowie przez wodę. Czysta woda basenowa a dobre zdrowie i samopoczucie korzystających z basenu.
Co jest ważne w oczyszczaniu i uzdatnianiu wody basenowej?
Autorzy przedstawili Metodę®Pola, która pozwala na poprawę wydajności prostych etapów oczyszczania standardowej kombinacji metod: flokulacja-filtracja-chlorowanie przy jednoczesnym zmniejszeniu ilości wody do napełnienia. W metodzie MAVOX® stosuje się bispektralne lampy niskociśnieniowe, wytwarzające UV i ozon. Dezynfekcja UV dezaktywuje, względnie zabija, za pomocą promieniowania UVC mikroorganizmy, również te odporne na chlor. MAVOX® działa w dwojaki sposób: promieniowanie UV uszkadza DNA atakowanego mikroorganizmu, co oznacza, że nie może on już się rozmnażać, natomiast otoczka komórek i enzymy mikroorganizmów są eliminowane przez utleniacze. Utlenianie ozonem jako najsilniejszym utleniaczem powoduje degradację substancji biologicznych w wodzie, zaś połączenie światła UV-C i ozonu poprawia efekt oczyszczania i dezynfekcji – uwarunkowanej również interakcją światła UV-C i ozonu.
mgr inż. Bartłomiej Palenicki Grupa Konsultingowo-Inżynieryjna KOMPLEKS S.A.
Odzysk wody popłucznej w ujęciu normy DIN 19645
Odzysk wody popłucznej to nie tylko ekologia ale to już czynnik ekonomiczny trwale poprawiający wynik przedsiębiorstwa jakim jest basen, Aquapark. Ultrafiltracja zastosowana została jak już często w przemyśle jako prefiltracja przed filtrem odwróconej osmozy. Oczyszczalnie ścieków czy zakłady przemysłowe przekonują się do tej metody filtracji. Filtr zapewnia pełną dezynfekcję, usunięcie zawiesiny oraz redukcję utlenialności. Dodatkowym atutem stosowania jest pełna automatyzacja procesu co sprawia, iż cały system jest wręcz bezobsługowy do tego poprzez połączenie internetowe jest nadzór serwisu, możliwość dopasowania ustawień pracy aby jak najbardziej zoptymalizować całość procesu i dopasować do istniejących parametrów wody. Dbanie o ekologie i zasoby naturalne jakim jest woda może również przynosić wymierny dodatni wynik finansowy każdemu przedsiębiorstwu.
mgr inż. Witoletta FLACH , mgr inż. Norbert PRZESPOLEWSKI Chlordioxid Academic Polska
SUPRA – najlepszy sposób na skuteczną dezynfekcję wody
Firma CAP Spółka z o.o. jest producentem środka biobójczego SUPRA ACTIVA przeznaczonego do dezynfekcji wody pitnej, oraz środka do dezynfekcji wody basenowej SUPRA PLUS. Preparaty te oparte są na bazie ditlenku chloru. Dzięki nowoczesnej metodzie produkcji nadają się do natychmiastowego zastosowania i mogą być używane w obecności ludzi ponieważ skutecznie działają w niskich stężeniach. Są także przyjazne dla środowiska, ponieważ resztki produktów po ich zastosowaniu bez problemów się rozkładają.
dr inż. Joanna Wyczarska - Kokot , Politechnika Śląska, Wydział Inżynierii Środowiska i Energetyki, Katedra Inżynierii Wody i Ścieków, Gliwice
mgr inż. Klaudiusz Grübel Akademia Techniczno-Humanistyczna, Wydział Inżynierii Materiałów, Budownictwa i Środowiska, Instytut Ochrony i Inżynierii Środowiska
Wpływ chlorowania szokowego na zawartość chloramin w wodzie basenu rehabilitacyjnego
Głównym celem przeprowadzonych badań była analiza wpływu sekwencyjnie zastosowanego chlorowania szokowego na zawartość chloramin w wodzie obiektu basenowego, w którym ze względu na szczególne przeznaczenie - do rehabilitacji osób po różnego rodzaju urazach - jakość wody powinna być ściśle przestrzegana i kontrolowana. Na podstawie analiz fizyczno-chemicznych i bakteriologicznych próbek wody z niecki basenowej oceniono jakość wody po każdorazowo zastosowanym chlorowaniu szokowym. Uwzględniono zmiany stężenia chloramin w zależności od stężenia chloru wolnego i potencjału redox.
Przy stosowaniu chlorowania szokowego (w ciągu 20 dni badań, powtórzonego 7 razy w różnych odstępach czasowych) stwierdzono krótkotrwałe, kilkugodzinne obniżenie stężenia chloramin do wartości poniżej 0,2 mgCl2/dm3. W ciągu dnia, pomimo utrzymywania dość dużego stężenia chloru wolnego (0,43 mgCl2/dm3 - 0,48 mgCl2/dm3) zawartość chloramin stopniowo zwiększała się, osiągając ok. godz. 19.00 (przed zamknięciem basenu) wartość 0,29 mgCl2/dm3 - 0,38 mgCl2/dm3. Analiza wpływu wielkości potencjału redox na zawartość chloramin pozwoliła stwierdzić, że wartości redox powyżej 750 mV, przy jednocześnie dużych stężeniach chloru wolnego (> 0,4 mgCl2/dm3) istotnie wpływały na zmniejszenie zawartości chloramin.
mgr inż. Marek Strzempowicz Nicoll Polska Sp. z o. o.
Armatura tworzywowa FIP / baseny olimpijskie w Rio
Autor przedstawił zmiany w rozwiązaniu armatury typu FIP w okresie 10 lat i przykłady ich montażu w obiektach basenów przygotowanych na kolejne Igrzyska Olimpijskie i Mistrzostwa Świata.
dr hab. inż. Agnieszka Włodyka-Bergier prof. AGH , dr inż. Tomasz Bergier, dr inż. Emilia Stańkowska ,
dr inż. Beata Przybyłowska-Stanek AGH w Krakowie.
Produkty uboczne dezynfekcji wody basenowej w kontekście zachowania higienicznego użytkowników pływalni
Autorzy przedstawili badania, które pozwoliły zbadać dynamikę tworzenia produktów ubocznych dezynfekcji wody dla różnych wariantów zachowania higienicznego użytkowników basenu w warunkach rzeczywistych. Zauważono wpływ higieny na stężenie chloru wolnego i związanego. Niewłaściwe zachowania higieniczne użytkowników basenu wpływały na zwiększanie się stężenia chloru związanego w wodzie basenowej oraz spadek aktywnego chloru wolnego. Nie zauważono wpływu higieny na tworzenie się mono- i trichloraminy. W próbkach wody pobranych z wanny z hydromasażem ilość dichloraminy w wariancie, w którym ochotnicy brali prysznic była znacznie niższa niż w przypadku, kiedy omijali tę czynność. Osoby, które były nieumyte powodowały znaczący wzrost chloroformu oraz bromodichlorometanu. Często pływacy nie mają świadomości jak ważną rolę stanowi prysznic przed wejściem do wody basenowej. Badania pokazują, iż istnieje możliwość ograniczania powstawania ubocznych produktów dezynfekcji wody basenowej poprzez odpowiednie zachowania higieniczne użytkowników pływalni.
dr inż. Robert Muszański Wofil Sp . z o.o. Krynica Zdrój
Zastosowanie odgazowanej wody wysokoozonowanej w basenach kąpielowych jako alternatywa drogich i skomplikowanych instalacji dozujących ozon gazowy
Kompaktowe systemy wytwarzające wodę wysokoozonowaną można stosować do wszystkich rodzajów obiegów basenów kąpielowych i atrakcji wodnych bez względu na ich wielkość i obciążenie zanieczyszczeniami. Stosowanie odgazowanej wody wysokoozonowanej jest proste i bezpieczne w użyciu, a dzięki nowoczesnym rozwiązaniom wymaga niewielkiej powierzchni montażowej bez dodatkowego przygotowania infrastruktury podbasenia. Wykorzystanie wody wysokoozonowanej stosowanej pod wysokim ciśnieniem pozwala dezynfekować elementy infrastruktury basenowej, atrakcji wodnych, jacuzzi i wanien.
Fabiani FrancescoANGELEYE Bolzano Italy
Bezpieczeństwo w wodzie
Przedstawiony został system który zainstalowany w niecce basenu umożliwia wykrycie potencjalnych zagrożenie utonięcia w czasie do 15 s. Pozwala zmniejszyć liczbę fałszywych alarmów do maksymalnie 5- ciu dziennie jak również szybko i skutecznie poinformować personel ratowniczy, umożliwiając natychmiastową dokładną lokalizację zagrożenia na terenie monitorowanego basenu.
dr inż. FlorianPiechurski Politechnika Śląska, Wydział Inżynierii Środowiska i Energetyki, Katedra Inżynierii Wody i Ścieków, Gliwice
Badania zastosowania różnych rozwiązań urządzeń do wspomagania oczyszczania wody basenowej w krytych pływalniach
Utrzymanie jakości wody w nieckach basenów zgodnej z wymaganiami Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 9 listopada 2015 w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać woda na pływalniach staje się w wielu krytych pływalni bardzo trudne. Wielkość obciążenia lustra wody kąpiącymi się oraz rozwiązanie technologii oczyszczania i cyrkulacji wody w zdecydowany sposób wpływającymi na zmianę jakości wody w niecce basenowej. Autor w badaniach prowadzonych w 7 krytych pływalniach wskazał że wprowadzenie wspomagania oczyszczania wody przy zastosowani ozonowania częściowego pozwala na utrzymanie chloru związanego na poziomie poniżej 0,3 mg Cl2/dm3 Dla basenu , gdzie proces dezynfekcji wspomagany jest lampami UV średnia zawartość chloru związanego wynosiła 0,17 mg/dm3 do 0,20 mg/dm3 w fazie normalnej ich pracy.Zastosowanie systemu mobilnego ozonowania SPID po przekroczeni zawartość chloru związanego w wodzie z basenu, pozwoliła na ośmiokrotnie jego obniżenie do 0,1 mg Cl2/dm3 i zapewniło bakteriologiczne bezpieczeństwo wody. Wyniki badań instalacji z zabudowanym urządzeniem UVAZONE i pracującym normalnie pozwalają na wydanie bardzo pozytywnej opinii dla utrzymanie jakości wody pod względem dopuszczalnych wartości chloru związanego na poziomie poniżej 0,2 mg Cl2/dm3. Wyłączenie z pracy urządzenia typu UVAZONE prowadzi do wyraźnego i szybkiego pogorszenia jakości wody w stosunku do uzyskiwanych bardzo dobrych wyników w trakcie jego normalnej eksploatacji badaniach basen.
dr inż. Magdalena Żak Politechnika Śląska, Wydział Inżynierii Środowiska i Energetyki, Katedra Ochrony Powietrza Gliwice
Uboczne produktu dezynfekcji wody w atmosferze wewnętrznej obiektów basenowych
Autorka przedstawiła informacje o wielu związkach należących do DBP cechuje się szkodliwym oddziaływaniem na zdrowie ze względu na potwierdzone lub potencjalne własności rakotwórcze w odniesieniu do różnych narządów (pęcherz moczowy, jelito grube, okrężnica, odbytnica, wątroba, nerki), genotoksyczne, teratogenne, uszkadzające wątrobę i nerki, przyczyniające się do powstawania wad wrodzonych, poronień czy opóźnionego wzrost płodu. Stwierdza się na podstawie doniesień literaturowych także negatywne oddziaływanie określonych DBP na układ oddechowy, prowadzące do rozwoju astmy i innych chorób układu oddechowego, podrażnień oczu, błon śluzowych, rozwoju lub nasilania chorób alergicznych. Badania wykazały również, że niektóre z DBP cechują własności neurotoksyczne, hepatotoksyczne czy dysmetaboliczne.
W badaniach narażenia ludzi na DBP wykazano, że związki te przedostają się do organizmu na drodze przenikania przez skórę, wdychania oraz połykania. Stwierdzono, że dla różnych grup związków, różne drogi wnikania mają różne znaczenie w oddziaływaniu na zdrowie. Przykładowo zasadniczą drogą wnikania do organizmu lotnych związków należących do DBP, np. trihalometanów czy chloroamin jest droga inhalacyjna. Z tego punktu widzenia niezwykle ważne jest rozpoznanie tematyki związanej z jakościową i ilościową obecnością tych związków w powietrzu zalegającym nad powierzchnią wody i powietrzu hal basenowych.
Trihalometany są najliczniejszą grupą związków zaliczanych do DBP. Podczas chlorowania wody powstaje ok. 20 rodzajów związków należących do tej grupy, z czego w najwyższych stężeniach występują: chloroform (CHCl3), dichlorobromometan (CHCl2Br), chlorodibromometan (CHClBr2) i bromoform (CHBr3). Trihalometany są związkami niepolarnymi, o niskiej rozpuszczalności w wodzie i wysokiej prężności par, co czyni je lotnymi zanieczyszczeniami, które łatwo migrują z wody do powietrza. Lotność zmniejsza się nieco wraz z podstawieniem atomów bromu, jednak również bromowe pochodne stosunkowo łatwo odparowują z wody.
Duże zróżnicowanie otrzymanych wyników spowodowane jest faktem, że na obecność i zawartość mierzonych związków ma wpływ duża liczba czynników: rodzaj i dawka środka dezynfekującego związana z liczbą pływających i ich zachowaniami higienicznymi, rodzaj aktywności i czas pływania, stężenie lotnych DBP w wodzie, temperatura i pH wody, całkowita ilość powietrza w hali basenowej, system wentylacji w budynku, turbulencje wody wymuszane przez pływających oraz ruchome elementy wodne, takie jak fontanny, zjeżdżalnie, fale itp.. Dane literaturowe wskazują na silną, odwrotną korelację poziomów stężeń z wentylacją stosowaną w krytych obiektach. Badania wskazują, że skuteczna wentylacja zapewnia zmniejszenie narażenia osób na trihalometany zawarte w powietrzu.
Ze względu na uciążliwą procedurę poboru próbek powietrza na basenach podejmuje się próby prognozowania stężeń lotnych DBP w powietrzu w oparciu o ich stężenia w wodzie. Proponuje się w tym celu modele predykcyjne, np. VTM, FUG, EMP lub modele narażenia np. SWIMODEL, czy Fugacity III.
mgr inż. Zbigniew Wnukowicz Elbas Sp. z o.o. Sp. K.
Analityczne metody wyznaczania rocznego zużycia energii na pływalni
Autor przedstawił problematykę pływalnia w ujęciu inwestycyjnym jako zadanie o charakterze komercyjnym lub społecznym, którego koszty składają się z kosztów inwestycyjnych i eksploatacyjnych w planowanym przez Inwestora okresie. Znajomość całkowitych kosztów zadania inwestycyjnego jest niezbędna przy jego planowaniu. Pozwala zaplanować wydatki budżetowe, a w przypadku inwestycji komercyjnej pozwala oszacować jej czas zwrotu. Suma kosztów inwestycyjnych i eksploatacyjnych powinna więc stanowić istotny element weryfikacji zastosowanych technologii i urządzeń zarówno przy projektowaniu i budowie nowej pływalni jak i przy planowaniu modernizacji pływalni istniejącej. Powinna też podlegać ocenie na etapie ofertowania zadania inwestycyjnego. Koszty eksploatacji powinny podlegać weryfikacji w okresie gwarancyjnym i stanowić przedmiot odpowiedzialności Wykonawcy. Autor pokazał narzędzia analityczne do wyznaczania tych kosztów, a w szczególności kosztów ciepła i energii elektrycznej, trudnych do oszacowania na pływalni ze względu na złożony charakter zależności pomiędzy parametrami współpracujących ze sobą instalacji.
dr inż. Andrzej Kolaszewski, Piotr Kolaszewski KOLBI
20 pytań dotyczących wentylacji hali basenowej
W wystąpieniu autor przedstawił informacje że hale krytych pływalni należą do budowli, które wymagają zastosowania zaawansowanych technologii w trakcie budowy, jaki i eksploatacji. Jednym z bardzo ważnych czynników zapewniających komfort użytkownikom oraz prawidłowe funkcjonowanie hali basenowej jest wentylacja. Jakie zagadnienia są ważne w procesie projektowania, budowy i eksploatacji wentylacji hali basenowej? Ważnymi zagadnieniami związanymi z wentylacją hali basenowej są: komfort i wygoda użytkowników, konstrukcja hali basenowej, obliczenia i projektowanie, dobór odpowiednich materiałów budowlanych z uwzględnieniem paroizolacji, dobór specjalistycznych central wentylacyjnych basenowych, nawiewnych szyn szczelinowych i krat wywiewnych oraz niskie koszty.
Spotkanie podsumował dr inż. Florian Piechurski zapraszając w imieniu zespołu organizacyjnego z Katedry Inżynierii Wody i Ścieków Politechniki Śląskiej w Gliwicach na kolejną edycję, której wstępną datę określono na koniec lutego w 2021r.
Materiały: dr inż. Florian Piechurski
zamknij
Przeczytaj także
Nowe szorowarki Hako!
Jeszcze większa wydajność powierzchniowa i rozwiązania ułatwiające pracę oraz codzienną konserwację - Scrubmaster B175 R i Scrubmaster B120 R to doskonali partnerzy pomagający utrzymać czystość dużych powierzchni, takich jak [...]
